początki street artu

Zanim zabiorę się za prezentowanie sylwetek najciekawszych twórców i środowisk urban artowych, nakreślę zwięźle korzenie tej dziedziny sztuki. Mimo, że w swoim opracowaniu nie będę zajmować się graffiti, to właśnie ono leży u podstaw sztuki ulicy, jednak motywowane pobudkami odwrotnymi do innych technik street artowych - o ile np. instalacje mają stanowić same w sobie wizytówkę autora bez dodatku podpisu, o tyle graffiti głównie opiera się na powielaniu swojego podpisu właśnie. Z chęci markowania rzeczywistości swoim nazwiskiem narodził się około roku 1971 w Nowym Jorku nieśmiały ruch, którego pionierem był niejaki Taki 183. Jako pieszy kurier, znakował mijane obiekty - mury, ściany metra, a jego wytwory miały formę prostych wysprejowanych sygnatur. Był on pierwszą oficjalną postacią street artu i szybko znalazł nasladowców wykorzystujących podobną technikę łączenia nazwiska z liczbą, np. Julio 204 czy Super Kool 223. Ten ostatni w 1972 r. dokonał swoistego przełomu w estetyce graffiti wprowadzając obrys, cienie i dodatkowe efekty.






W 1979 r. w Rzymie odbyła się pierwsza oficjalna wystawa dwóch twórców graffiti: Fab Five Freddy'ego i Lee Quinonesa. Jako że street art funkcjonował w podziemiu z piętnem wandalizmu, był to pierwszy jego kontakt z mainstreamem.

W latach 80. i 90. trwała wzmożona nagonka na podziemnych twórców i graffiti nabrało gangsterskiego charakteru, stało się domeną afroamerykańskich gangów znaczących swoje terytoria. W tym samym czasie w Europie dopiero zaczynała rozwijać się kultura hiphopowa, która graffiti uczyniła swoim narzędziem.

W 1990 ukazała się książka Davida Robinsona "Soho Walls – Beyond Graffiti" omawiająca rozwój graffiti od pierwszych literniczych znaków aż po dokonania Richarda Hambletona i kolektywu AVANT, który swoim środkiem wypowiedzi uczynił abstrakcyjne obrazy-plakaty.



W czasach obecnych graffiti wystawiane jest w muzeach i galeriach, ma już bardziej komercyjny charakter - rozprzestrzeniło się na odzież, stanowi formę upamiętniania (działalność grupy Tats Cru, która wytwarza murale-wizerunki wybitnych osób, jak Księżna Diana czy Matka Teresa), skupia swoich wielibicieli na festiwalach i serwisach internetowych. Pierwszy street artowy festiwal odbył się dopiero w 2001 roku w Norwegii (Nuart Festival), ale szybko powołano kolejne.

W latach 90. równolegle z graffiti zaczęły rozwijać się inne dziedziny street artu - wlepki, szablony i instalacje. Przestrzenny street art związany jest z działalnością grupy Skewville z USA, która swoim znakiem rozpoznawczym uczyniła motyw trampek. W Londynie pojawił się natomiast Robert Banks, czyli Banksy, najbardziej znany dziś szablonowiec świata. Twórczość tych środowisk zepchnęła street art z poziomu dekoracyjnego w zaangażowany społecznie i do dziś zachowuje on charakter zbuntowanej, niszowej dziedziny sztuki sprzeciwiającej się konsumpcjonizmowi i ośmieszającej strukturę systemu. Dziedziny, w której każdy może wyrazić swoje zdanie.


linki:
Wikipedia Associated Content Wall Bomber Taki 183 Julio 204 Super Kool 223 i trochę historii Fab 5 Freddy Lee Quinones Richard Hambleton Avant Tats Cru Banksy Skewville